पंडित दिनदयाळ उपाध्याय स्वयंम योजना : Pandit Dindayal Upadhyay Swayam Yojana

महाराष्ट्र शासन आपल्या राज्यातील विद्यार्थ्यांच्या उज्वल भविष्यासाठी सतत प्रयत्नशील असते त्यासाठी सरकार विविध योजनांची सुरुवात करते असते. आज आम्ही महाराष्ट्र शासनाद्वारे राज्यातील विद्यार्थ्यांसाठी सुरु करण्यात आलेल्या अशाच एक योजनेची संपूर्ण माहिती देणार आहोत ज्या योजनेचे नाव पंडित दीनदयाळ उपाध्याय योजना आहे.

राज्यात बहुसंख्य कुटुंब गरिबी रेषेखाली स्वतःचे जीवन जगत असतात त्यामुळे अशा परिवारातील विद्यार्थ्यांना आर्थिक परिस्थितीमुळे उच्च शिक्षण करता येत नाही. त्यांना अनेक संकटांना सामोरे जावे लागते व त्यांना उच्च शिक्षणापासून वंचित रहावे लागते. या सर्व गोष्टींचा विचार करून पंडित दिनदयाळ उपाध्याय स्वयंम योजनेची सुरवात करण्यात आली या योजनेअंतर्गत राज्यातील उच्च शिक्षण घेऊ इच्छित विद्यार्थ्यांना मोफत शिक्षण, भोजन आणि निवास सुविधा पुरविण्यात येते. 

राज्यातील विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षणासाठी स्वतःच्या घरापासून दुसऱ्या शहरात जावे लागते  लागते राज्यात वसतिगृहांपेक्षा प्रवेश घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांची संख्या जास्त आहे त्यामुळे विद्यार्थ्यांसमोर शिक्षणासोबत राहण्याची सोय नसते तसेच त्यांना भोजनाची सुविधा उपलब्ध नसते तसेच उच्च शिक्षणासाठी लागणारा खर्च त्यांना परवडणारा नसतो परिणामी त्यांना विविध समस्यांना तोंड द्यावे लागते या सर्व कारणांमुळे अनुसूचित जाती/जमाती च्या विद्यार्थ्यांना पंडित दिनदयाळ उपाध्याय स्वयंम योजनेच्या माध्यमातून उच्च शिक्षणाकरिता, भोजन, निवास व शैक्षणिक खर्चासाठी थेट रक्कम विद्यार्थ्यांच्या बँक खात्यात DBT च्या सहाय्याने जमा केला जातो.

आदिवासी विकास विभागाच्या अधिपत्याखाली अनुसूचित जमातीच्या विद्यार्थ्याकरीता राज्यात एकूण 495 वसतीगृहे मंजुर असून त्यांची एकूण प्रवेश क्षमता 61070 इतकी आहे. त्यापैकी 491 शासकीय वसतीगृहे कार्यरत असून त्यापैकी 283 वसतीगृहे ही मुलांची व 208 वसतीगृहे ही मुलींची आहेत, या वसतीगृहांची क्षमता 58495 इतकी आहे. राज्यात विविध ठिकाणी महाविद्यालये, उच्च महाविद्यालये, तंत्रनिकेतन, वैद्यकीय महाविद्यालये, अभियांत्रिकी महाविद्यालये, आय.टी.आय, अल्प मुदतीचे कौशल्यावर आधारीत अभ्यासक्रम इत्यादिंची सोय झाली आहे. सदर उच्च शैक्षणिक अभ्यासक्रमांना प्रवेश घेणाऱ्या अनुसूचित जमातीच्या विद्यार्थ्यांच्या संख्येतही मोठ्या प्रमाणात वाढ झाली आहे. सदर विद्यार्थी ग्रामीण तसेच दुर्गम क्षेत्रातून तालुक्याच्या/ जिल्ह्याच्या/ विभागीय मुख्यालय/ महानगरांच्या ठिकाणी शिक्षणासाठी येतात. मात्र त्यांच्या आर्थिक परिस्थितीमुळे त्यांना या ठिकाणी निवास, भोजन तसेच इतर शैक्षणिक खर्च परवडत नसल्याने त्यांना अशा सुविधा मोफत पुरविण्यासाठी विभागांतर्गत शासकीय वसतीगृहांमध्ये प्रवेश देण्यात येतो.

मात्र माध्यमिक व उच्च माध्यमिक शिक्षण, पदवी व पदव्युत्तर अभ्यासक्रमासाठी प्रवेश घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांची संख्या वाढत असल्याने शासकीय वसतिगृहांतील उपलब्ध प्रवेश क्षमता कमी पडत आहे. मागील 3 शैक्षणिक वर्षामध्ये वसतीगृह प्रवेशासाठी सरासरी 75000 अर्ज प्राप्त होत आहेत. याप्रकरणी विभागाच्या कार्यान्वित वसतीगृहांची प्रवेश क्षमता 58495 असल्याने वसतीगृहामध्ये प्रवेश न मिळालेल्या विद्यार्थ्यांच्या वसतीगृह प्रवेशासाठी विविध लोकप्रतिनीधी, विविध विद्यार्थी संघटना तसेच क्षेत्रिय कार्यालयांकडून नवीन वसतीगृहे मंजूर करण्याबाबत तसेच वसतीगृहांची प्रवेश क्षमता वाढविण्याबाबत सतत मागणी होत आहे. तथापि, नवीन वसतीगृहे मंजूर करणे, वसतीगृह प्रवेशाच्या क्षमतेत वाढ करणे, त्याकरिता भाड्याच्या इमारती शोधणे तसेच नवीन कर्मचारी नियुक्ती करणे इत्यादी बाबींकरिता होणारा विलंब तसेच राज्य शासनावरील अनावर्ती भांडवली खर्च टाळण्यासाठी सद्यस्थितीत कार्यरत वसतीगृहांमध्ये प्रवेशासाठी अर्ज करूनही प्रवेश न मिळणान्या अनुसूचित जमातीच्या विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षणाकरीता भोजन, निवास व शैक्षणिक साहित्यासाठी थेट रक्कम वितरण करण्याबाबत शासनाने निर्णय घेतला आहे.

वाचकांना विनंती

आम्ही पंडीत दीनदयाळ उपाध्याय योजनेची संपूर्ण माहिती या लेखात दिली आहे त्यामुळे तुमची हा लेख शेवट पर्यंत वाचा व या योजनेचा लाभ मिळवा जर तुमच्या परिसरात असे कोणी विद्यार्थी असतील जे पंडित दीनदयाळ उपाध्याय योजनेचा लाभ घेऊ इच्छित असतील तर त्यांना या योजनेची माहिती अवश्य द्या किंवा आमचे हे आर्टिकल त्यांना शेयर करा जेणेकरून ते या योजनेचा लाभ घेऊ शकतील.

पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयं योजनेचे उद्दिष्ट्य

1. पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयं योजनेचे मुख्य उद्दिष्टय अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती, अल्पसंख्यांक व मागास वर्गांना उच्च शिक्षणासाठी आर्थिक सहाय्य देणे आहे जेणेकरून विद्यार्थी उच्च शिक्षा घेऊन त्यांची स्वप्ने पूर्ण करू शकतील.
2. राज्यातील विद्यार्थ्यांचा सामाजिक तसेच आर्थिक विकास करणे.
3. या योजनेअंतर्गत राज्यातील विद्यार्थ्यांचे जीवनमान सुधारणे
4. पंडित दीनदयाळ उपाध्याय योजनेअंतर्गत राज्यातील विद्यार्थ्यांना सशक्त व आत्मनिर्भर बनविणे.
5. अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती, अल्पसंख्यांक व मागास वर्गातील विद्यार्थ्यांचे भविष्य उज्वल बनविणे.
6. विद्यार्थ्यांना स्वतःचे शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी पैशांसाठी कोणावर अवलंबून राहण्याची गरज भासू नये तसेच कोणाकडून कर्ज घेण्याची आवश्यकता भासू नये या उद्देशाने पंडित दीनदयाळ उपाध्याय योजनेची सुरुवात करण्यात आलेली आहे.
7. राज्यातील विद्यार्थी शिक्षणापासून वंचित राहू नये या उद्देशाने या योजनेची सुरुवात करण्यात आलेली आहे.
8. राज्यात साक्षरतेचे प्रमाण वाढविणे

पंडित दीनदयाळ उपाध्याय योजनेची वैशिष्ट्ये

• महाराष्ट्र शासनाद्वारे पंडित दीनदयाळ उपाध्याय योजनेची सुरुवात करण्यात आलेली आहे.
• राज्यातील अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती तसेच अल्पसंख्यांक व मागास वर्गातील विद्यार्थ्यांचे शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी सुरु करण्यात आलेली एक महत्वपूर्ण अशी एक योजना आहे.
• या योजनेअंतर्गत राज्यातील विद्यार्थ्यांचे जीवनमान सुधारण्यास तसेच त्यांचा सामाजिक व आर्थिक विकास होण्यास तसेच ते सशक्त व आत्मनिर्भर होण्यास मदत होईल.
• पंडित दीनदयाळ उपाध्याय योजनेची अर्ज प्रक्रिया ऑनलाईन करण्यात आलेली आहे त्यामुळे अर्जदार विद्यार्थी घरी बसून आपल्या मोबाईल च्या सहाय्याने अर्ज करू शकतो त्यामुळे विद्यार्थ्यांना कुठल्याही सरकारी कार्यालयाच्या फेऱ्या मारण्याची आवश्यकता भासणार नाही ज्यामुळे विद्यार्थ्यांचा वेळ आणि पैसे दोघांची बचत होईल. तसेच अर्जदार विद्यार्थी वेळोवेळी आपल्या मोबाईल च्या सहाय्याने अर्जाची स्थिती जाणू शकतील.
• या योजनेअंतर्गत मिळणारी लाभाची रक्कम विद्यार्थ्यांच्या बँक खात्यात DBT च्या सहाय्याने जमा करण्यात येईल.

शासनाच्या इतर योजना

• राज्य सरकार युवकांना देत आहे रोजगाराच्या विविध संधी त्यासाठी वाचा पंडित दीनदयाल उपाध्याय रोजगार मेळावा
• राज्य सरकार शेतकऱ्यांना देत आहे 1 लाखाचा विमा त्यासाठी वाचा गोपीनाथ मुंडे शेतकरी अपघात विमा योजना
• आंतरजातीय विवाह करणाऱ्या जोडप्यांना सरकार देत आहे 3 लाखाची प्रोत्साहन राशी त्यासाठी वाचा आंतरजातीय विवाह योजना
• राज्यातील विद्यार्थ्यांना सरकार देत आहे भोजन भत्ता, निवास भत्ता, निर्वाह भत्ता आणि इतर शैक्षणिक सुविधा त्यासाठी वाचा डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर स्वाधार योजना
• सरकार विद्यार्थ्यांना देत आहे विविध प्रकारच्या शिष्यवृत्ती त्यासाठी वाचा महाडीबीटी शिष्यवृत्ती

पंडित दीनदयाळ उपाध्याय योजनेअंतर्गत मिळणारे आर्थिक सहाय्य

पंडित दीनदयाळ उपाध्याय योजनेअंतर्गत खालील 3 प्रकारे वर्गीकरण केलेल्या शहरांमधील शैक्षणिक संस्थांमध्ये प्रवेश मिळालेल्या तथापि शासकीय वसतिगृहात प्रवेश नसलेल्या अनुसूचित जमातीच्या विद्यार्थ्यांना इ. 12वी नंतरचे उच्च शिक्षण घेण्याकरिता वार्षिक खर्चासाठी खालीलप्रमाणे निश्चित केल्यानुसार विद्यार्थ्यांच्या आधार संलग्न बँक खात्यामध्ये थेट रक्कम वितरण करण्यात येईल.

पंडित दीनदयाळ उपाध्याय स्वयं योजनेचे लाभार्थी

• राज्यातील अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती तसेच अल्पसंख्यांक व मागास वर्गातील विद्यार्थी पंडित दीनदयाळ उपाध्याय योजनेचा लाभ मिळवण्यासाठी पात्र आहेत.

पंडित दीनदयाळ उपाध्याय स्वयं योजनेचा लाभ

• पंडित दीनदयाळ उपाध्याय स्वयं योजनेअंतर्गत राज्यातील अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती तसेच अल्पसंख्यांक व मागास वर्गातील विद्यार्थ्यांचे शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी आर्थिक सहाय्य केले जाते.
• पंडित दीनदयाळ उपाध्याय योजनेअंतर्गत विद्यार्थी शिक्षण पूर्ण करून स्वतःसाठी चांगली नोकरी मिळवू शकतील व स्वतःचा तसेच स्वतःच्या कुटुंबाचा सांभाळ करू शकतील.
• योजनेअंतर्गत विद्यार्थी शिक्षण पूर्ण करून स्वतःचा उद्योग सुरु करू शकतील व राज्यातील बेरोजगार नागरिकांना रोजगाराच्या नवीन संधी उपलब्ध करू शकतील
• या योजनेअंतर्गत राज्यातील विद्यार्थी सशक्त व आत्मनिर्भर बनतील.
• राज्यातील विद्यार्थ्यांचा सामाजिक तसेच आर्थिक विकास होईल.
• पंडित दीनदयाल उपाध्याय योजनेअंतर्गत राज्यातील विद्यार्थ्यांचे जीवनमान सुधारेल.
• राज्यातील विद्यार्थ्यांना स्वतःचे शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी पैशांसाठी कोणावर अवलंबून राहण्याची आवश्यकता भासणार नाही तसेच शिक्षणासाठी कोणाकडून कर्ज घेण्याची आवश्यकता भासणार नाही.
• राज्यात साक्षरतेचे प्रमाण वाढेल.
• विद्यार्थ्यांचे भविष्य उज्वल बनेल.
• पंडित दीनदयाळ उपाध्याय योजनेअंतर्गत राज्यातील अनुसूचित जाती अनुसूचित जमाती तसेच अल्पसंख्यांक व मागास वर्गातील विद्यार्थ्यांचा विकास होईल.

पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयं योजनेअंतर्गत समाविष्ट शैक्षणिक अभ्यासक्रम

• उच्च महाविद्यालये
• वैद्यकीय महाविद्यालये
• अभियांत्रिकी महाविद्यालये
• आय.टी.आय.
• तंत्रनिकेतन
• अप्लमुदतीचे कौशल्यवरील आधारित अभ्यासक्रम इत्यादी अभ्यासक्रम करणाऱ्या विद्यार्थ्यांना या योजनेचा लाभ देण्यात येईल.

शासनाच्या इतर योजना

• विद्यार्थ्यांना शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी सरकार देत आहे 18000/- रुपयांचे आर्थिक सहाय्य त्यासाठी वाचा सावित्रीबाई फुले स्कॉलरशिप
• सरकार विद्यार्थ्यांना देत आहे मोफत टॅबलेट त्यासाठी वाचा महाज्योती फ्री टॅबलेट योजना
• ग्रामीण भागातील मुलींना सरकार देत आहे मोफत सायकल त्यासाठी वाचा सायकल वाटप योजना
• नागरिकांना मोफत आरोग्य सुविधा देण्यासाठी सरकार ने सुरु केली आहे एक नवीन योजना त्यासाठी वाचा महात्मा ज्योतिबा फुले जन आरोग्य योजना
• महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांना सरकार करत आहे मोफत सायकल चे वाटप त्यासाठी वाचा महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांना मोफत सायकल वाटप योजना

पंडित दीनदयाळ उपाध्याय योजना अंतर्गत शासकीय वसतीगृहात प्रवेश घेतलेल्या/घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांनी घ्यावयाची खबरदारी

• विद्यार्थ्यांनी कागतपत्रांची स्वच्छ प्रत संकेत स्थळा मार्फत सादर (Upload ) करावी.
• विद्यार्थ्यांनी अर्जामध्ये स्वत:चाच मोबाईल क्रमांक नोंद (entry) करावा.
• मोबाईल क्रमांकाची नोंद करताना सदर मोबाईल क्रमांक आधार क्रमांकासोबत registered असावा. आधार संलग्न मोबाईल क्रमांकाचा वापर केल्यामुळे विद्यार्थी पडताळणी करणे सोपे होईल.
• ऑनलाईन अर्जामध्ये स्वत:चे नाव नोंदणी करताना सदर नाव हे आधार कार्ड वरील नावाप्रमाणेच तंतोतंत असावे.
• वसतीगृह प्रवेशासाठी/स्वयम् योजनेंतर्गत लाभ मिळण्यासाठी आधार क्रमांकाची नोंद (entry) करताना त्यांचा आधार क्रमांक suspend झाला नसल्याची खात्री करून घेणे तसेच आधार क्रमांक suspend झाला असल्यास तो कार्यरत करून मगच त्याची नोंद करणे अनिवार्य आहे.
• विद्यार्थ्यांनी त्यांचा बँक खाते क्रमांक नोंद (entry) करण्यापूर्वी सदर बँक खाते कार्यरत असल्याची खात्री करावी. बँक खाते कार्यरत नसल्यास योजनेंतर्गत लाभ देताना अडचणी येतात. तसेच सदर बँक खाते आधार क्रमांकाशी संलग्न केलेले असावे. बँक खाते आधार क्रमांकाशी संलग्न नसल्यास संबंधित बँक शाखेत जाऊन ते आधार संलग्न करून घ्यावे.
• ऑनलाईन अर्ज करताना अभ्यासक्रम/शिक्षण संस्था उपलब्ध नसल्यास/दिसत नसल्यास याबाबत अशा प्रकरणी संबंधित प्रकल्प कार्यालयात भेट देऊन ही बाब संबंधितांच्या निदर्शनास आणून द्यावी. प्रवेश प्रक्रीये संदर्भात अर्ज स्थिती संकेत स्थळावर वेळो वेळी भेट देऊन जाणून घेणे हि विद्यार्थ्यांची जबाबदारी असेल, या बाबत आपणास स्वतंत्रपणे कळवले जाणार नाही.
• अर्ज करताना अर्जात चुकीची माहिती सादर केल्यास, जर अर्ज रद्द झाला किंवा लाभ मिळण्यास विलंब अथवा लाभ रद्द झाल्यास त्यास सर्वस्वी अर्जदार जबाबदार राहील.

टीप – वरील रक्कमे व्यतिरिक्त वैद्यकीय व अभियांत्रिकी शाखेतील विद्यार्थ्यांसाठी प्रतिवर्ष 5,000/- रुपये व अन्य शाखेतील विद्यार्थ्यांना प्रतिवर्षी 2,000/- रुपये इतकी रक्कम शैक्षणिक साहित्यासाठी रोख स्वरूपात देण्यात येईल.

• पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयं योजनेच्या सहाय्याने विद्यार्थ्यांना स्वतःचे उच्च शिक्षण पूर्ण करता येईल.
• या योजनेच्या सहाय्याने विद्यार्थी आत्मनिर्भर बनेल.
• स्वतःचे उच्च शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी विद्यार्थ्यांना कोणावर अवलंबून राहण्याची आवश्यकता नाही तसेच शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी कुणाकडून कर्ज घेण्याची आवश्यकता नाही.
• पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयं योजनेमुळे राज्यातील विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षणासाठी प्रोत्साहन मिळेल.
• या योजनेअंतर्गत निवड करण्यात आलेल्या विद्यार्थ्याला त्याचा संपूर्ण अभ्यासक्रम पूर्ण होईपर्यंत लाभ दिला जाईल.

पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयं योजना पात्रता व अटी

• पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयं योजनेचा लाभ मिळवण्यासाठी पात्रता व अटी खालीलप्रमाणे आहेत
• अर्जदार विद्यार्थी महाराष्ट्र राज्याचा रहिवाशी असणे आवश्यक आहे.
• अर्जदार विद्यार्थी अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती, आदिवासी जमात व इतर मागास वर्ग जातीचा असणे आवश्यक आहे.
• अर्जदार विद्यार्थ्याने अर्जासोबत जात पडताळणी प्रमाणपत्र सादर करणे आवश्यक आहे.
• अर्जदार विद्यार्थ्यांच्या कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न 2.50 लाखांपेक्षा जास्त नसावे.
• इतर वर्गातील विद्यार्थ्यांना या योजनेसाठी अर्ज करता येणार नाही.
• विद्यार्थ्याने ज्या शिक्षण संस्थेत प्रवेश घेतला आहे ती शिक्षण संस्था विद्यार्थ्यांच्या घरापासून दूर म्हणजे दुसऱ्या शहरात असणे अनिवार्य आहे.
• विद्यार्थी ज्या शहरात राहतो त्याच शहरातील शिक्षण संस्थेत जर विद्यार्थ्याने प्रवेश घेतला असेल तर त्याला या योजनेचा लाभ दिला जाणार नाही.
• विद्यार्थांचे बँक खाते आधार कार्डसोबत लिंक असणे आवश्यक आहे.
• विद्यार्थ्याने ज्या शहरातील शिक्षण संस्थेत प्रवेश घेतला आहे त्याच शहरात विद्यार्थ्यांला राहणे बंधनकारक आहे.
• इतर राज्यातील विद्यार्थ्यांना या योजनेचा लाभ दिला जाणार नाही.
• अर्जदार विद्यार्थी इयत्ता 12वी उत्तीर्ण असणे आवश्यक आहे कारण इयत्ता 12वी उत्तीर्ण झाल्यानंतरच उच्च शिक्षणासाठी सदर योजनेचा लाभ दिला जाईल.
• पोस्ट मॅट्रिक शिक्षणासाठीच या योजनेचा लाभ घेता येईल.
• 2 वर्षापेक्षा कमी कालावधीच्या अभ्यासक्रमासाठी पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयं योजनेचा लाभ घेता येणार नाही.
• एका विद्यार्थ्याला फक्त एकदाच आणि एकाच शाखेची पदवी किंवा पदव्युत्तर अभ्यासक्रमासाठी लाभ दिला जाईल.
• विद्यार्थ्याने सरकारच्या मान्यताप्राप्त संस्थेमध्ये प्रवेश घेतलेला असणे आवश्यक आहे.
• विद्यार्थ्यांची शालेय संस्थेमध्ये / महाविद्यालयामध्ये 80 टक्के उपस्थिती असणे अनिवार्य आहे.
• या योजनेसाठी निवड करताना विद्यार्थ्यांच्या गुणवत्तेनुसार निवड करण्यात येईल.
• विद्यार्थ्याने एखाद्या कारणामुळे शिक्षण सोडल्यास त्याला या योजनेचा लाभ दिला जाणार नाही.
• संस्थेने / महाविद्यालयाने एखाद्या कारणामुळे विद्यार्थ्यास शाळेमधून काढून टाकल्यास त्याला या योजनेचा लाभ दिला जाणार नाही.
• जर लाभार्थी खोटी माहिती देऊन या योजनेचा लाभ घेत असेल आणि अशी बाब सरकारच्या निदर्शनात आल्यास विद्यार्थ्याला सदर योजनेमधून रद्द करण्यात येईल.
• एका विद्यार्थाला जास्तीत जास्त 7 वर्षे या योजनेचा लाभ दिला जाईल.
• अर्जदार विद्यार्थ्यांचे वय 28 वर्षापेक्षा जास्त नसावे.
• पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयं योजनेचा लाभ घेण्यासाठी विद्यार्थ्याला ऑनलाईन अर्ज करने आवश्यक आहे.
• लाभार्थी विद्यार्थी त्याच्या शैक्षणिक काळात नोकरी किंवा व्यवसाय करत नसावा जर अशी बाब सरकारच्या निदर्शनात आल्यास त्याला या योजनेमधून रद्द करण्यात येईल व कायदेशीर कारवाही करण्यात येईल.
• या योजनेअंतर्गत अनुसूचित जाती आणि आदिवासी वर्गातील अपंग विद्यार्थ्यांना प्रथम प्राधान्य देण्यात येईल.
• या योजनेअंतर्गत तांत्रिक आणि व्यावसायिक अभ्यासक्रमासाठी आर्थिक सहाय्य दिले जाणार नाही.
• विद्यार्थ्या मागील वर्षात 60 टक्के गुणांनी उत्तीर्ण झालेला असावा.
• जर विद्यार्थी शैक्षणिक अभ्यासक्रमा दरम्यान अनुत्तीर्ण झाला तर त्याला त्या वर्षासाठी लाभ दिला जाणार नाही.

पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयं योजनेसाठी आवश्यक कागदपत्रे

• आधार कार्ड
• राशन कार्ड
• जात प्रमाणपत्र
• जन्माचा दाखला
• कुटुंबाचा वार्षिक उत्पन्नाचा दाखला
• मोबाईल क्रमांक
• ई-मेल आयडी
• पासपोर्ट साईज फोटो
• विद्यार्थी अपंग असल्यास अपंगाचे प्रमाणपत्र
• बँक खात्याची माहिती
• डोमिसाईल सर्टिफिकेट
• बोनाफाईड
• इयत्ता 10वी, इयत्ता 12वी उत्तीर्ण मार्कशीट

शासनाच्या इतर योजना

• विद्यार्थ्यांचा अपघात झाल्यास सरकार देत आहे 1.50 लाखांचे आर्थिक सहाय्य त्यासाठी वाचा राजीव गांधी विद्यार्थी अपघात सानुग्रह अनुदान योजना
• बेरोजगार युवकांना सरकार देत आहे प्रतिमहिना 5000/- रुपयांचा बेरोजगारी भत्ता त्यासाठी वाचा महाराष्ट्र बेरोजगारी भत्ता योजना
• विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षण पूर्ण करता यावे यासाठी सरकार देत आहे 10 लाखांचे कर्ज त्यासाठी वाचा शैक्षणिक कर्ज योजना
• शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी सरकार देत आहे 3000/- रुपयांचे आर्थिक सहाय्य त्यासाठी वाचा राजर्षी छत्रपती शाहू महाराज शिष्यवृत्ती योजना
• सैनिक शाळेतील मागासवर्गीय विद्यार्थ्यांना सरकार देत आहे निर्वाह भत्ता त्यासाठी वाचा सैनिक शाळेतील मागासवर्गीय विद्यार्थ्यांना निर्वाह भत्ता योजना 

पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयं योजनेअंतर्गत अर्ज करण्याची पद्धत

• अर्जदार विध्यार्थ्याला सर्वात प्रथम सरकारच्या अधिकृत वेबसाईट वर जावे लागेल.
• होम पेज वर Registration वर क्लिक करावे लागेल.

• आता तुमच्या समोर एक नवीन पेज उघडेल त्यामध्ये विचारलेली माहिती (Aadhaar Number, Name as par aadhaar, Date of Birth, Gender, Mobile Number, Password, Confirm Passwrod) भरावयाची आहे.सर्व माहिती भरून झाल्यावर Save बटनावर क्लिक करायचे आहे.

• आता तुम्हाला होम पेज वर तुमच्या Login ID आणि Password ने लॉगिन करायचे आहे.

• आता तुमच्यासमोर या योजनेचा अर्ज उघडेल त्यामध्ये तुम्हाला विचारलेली माहिती (Applicant Nume, Gender, Aadhaar Number, Date of Birth, Age, Father Name, Mother Name, Annual Income, Address, State, District, Taluka, Village) भरावयाची आहे सर्व माहिती भरून झाल्यावर Proceed बटनावर क्लिक करायचे आहे.
• आता तुमच्यासमोर एक नवीन पेज उघडेल त्यामध्ये तुम्हाला अर्जदाराचा तपशील व पत्ता भरायचा आहे.

• आता तुम्हाला मागील वर्षात दिलेल्या परीक्षेचे तपशील व माध्यमिक शालांत परीक्षा तपशील (School Name, Address of School, Name of Course, Course Duration, Marks, Total Marks, Percentage, Examination Result) व माध्यमिक शाळांत परीक्षा तपशील (Board, District Board, Year of Passing, Passing Month, SSC Seat Number) भरावयाचे आहे. सर्व माहिती भरून झाल्यावर Submit बटनावर क्लिक करायचे आहे.

अशा प्रकारे आपली या योजनेअंतर्गत अर्ज प्रक्रिया पूर्ण होईल

सारांश

आशा करतो कि पंडित दिनदयाळ उपाध्याय स्वयंम योजनेअंतर्गत आपल्याला सर्व माहिती प्राप्त झाली आहे तरीदेखील आपले पंडित दिनदयाळ उपाध्याय स्वयंम योजनेसंबंधी काही प्रश्न असल्यास मला ई-मेल किंवा कंमेंट्स च्या माध्यमातून जरूर कळवा आम्ही तुमच्या प्रश्नांची लवकरात लवकर उत्तरे देण्याचा प्रयत्न करू आणि जर तुम्हाला या योजनेची माहिती उपयुक्त वाटली असेल तर तुमच्या मित्रांना नक्की शेअर करा जेणेकरून तुमचे मित्र देखील या योजनेचा लाभ घेऊ शकतील.